Een rangeerder is een medewerker van een spoorwegonderneming, verantwoordelijk voor het leiden van het rangeerproces, het veilig begeleiden van treinen en rangeerdelen, koppelen, ontkoppelen en controle van materieel.

Begeleiden doet een rangeerder waar een machinist de te berijden weg en seinen niet kan overzien, bijvoorbeeld bij een geduwde beweging. Ook kan begeleiding nodig zijn indien de machinist geen wegbekendheid heeft of er overwegen bewaakt moeten worden.

Een rangeerder in het goederenvervoer is vaak ook wagenmeester en soms radiolocbestuurder.

Wettelijk kader

Veiligheidsfunctie

Rangeerder is een veiligheidsfunctie. In het Besluit spoorwegpersoneel (geldend op: 12-02-2007: zijn o.a. de taken, bevoegdheden, eisen voor bekwaamheid en bedrijfsgebonden kennis vastgelegd. Er is sprake van een certificering en (periodieke) medische en psychische keuring. In het Besluit is sprake van een aantal uitzonderingen, vooral in relatie tot grensbaanvakken en buitenlandse ondernemeningen, bepaald; deze komen in dit artikel verder niet aan de orde.

Taken en bevoegdheden

1. De rangeerder met volledige bevoegdheid heeft als taak het samenstellen van treinen en het zonder beperkingen begeleiden van spoorvoertuigen op emplacementen.
2. De rangeerder met minimale bevoegdheid heeft als taak het samenstellen van treinen en het begeleiden van spoorvoertuigen op emplacementen of gedeelten daarvan, die niet zijn voorzien van een technische beveiliging of waar die beveiliging voorkomt dat ander treinverkeer van en naar de betrokken sporen plaatsvindt.

   Kennis en bekwaamheden

Rangeerders voldoen aan kenniseisen betreffende:

• Algemene kennis van de inrichting en terminologie van het spoorwegsysteem, van de spoorweginfrastructuur en van spoorvoertuigen;
• Kennis van seinen, seinstelsels en beveiligingssystemen;
• Kennis van regels en procedures voor het uitvoeren en begeleiden van bewegingen met spoorvoertuigen en het samenstellen van treinen, alsmede van maatregelen noodzakelijk voor de eigen veiligheid;
• Kennis van bijzondere situaties en noodprocedures;
• Bedrevenheid in het begeleiden van bewegingen van spoorvoertuigen, het daarbij in acht nemen van de eigen veiligheid en het op juiste wijze communiceren met de machinist en met de treindienstleider.
• Wegbekendheid op de locatie waarop hij als rangeerder wordt ingezet;
• Kennis van lokale voorschriften;
• Kennis van de voertuigen die hij begeleidt;
• Kennis van de bedrijfsorganisatie en van het veiligheidszorgsysteem van de spoorwegonderneming.

Eerste versie van artikel geschreven door: Gertjan Rhebergen.