1500 volt

1,5 kV gelijkspanning

Nederland

De eerste Nederlandse elektrische Spoorlijn was de lijn Rotterdam Hofpleinlijn – Scheveningen / Den Haag HS van de Zuid-Hollandsche Electrische Spoorweg-Maatschappij (ZHESM), geopend in 1908. Deze lijn werd met 10.000 volt 25 Hz wisselspanning geëlektrificeerd.

In 1924-’27 werd de Hollandse/Oude Lijn (Amsterdam Centraal – Haarlem   Leiden – Den Haag HS – Delft -Schiedam- Rotterdam Centraal) geëlektrificeerd met 1500 volt gelijkspanning, met een marge van +20% en -10%. Vanaf de jaren dertig werd een groot deel van de spoorwegen in Nederland geëlektrificeerd met dit systeem. In 2003 was 73,43% van het Nederlandse spoorwegnet geëlektrificeerd (2064 van de 2811 kilometer).

Destijds heeft men gekozen voor 1500 volt gelijkspanning omdat de techniek van het gelijkrichten niet zover was gevorderd. Door het ontbreken van geschikte isolatiematerialen was het vroeger ook moeilijker om motoren met een hogere spanning dan 675 / 750 volt in te bouwen (twee motoren werden in serie geschakeld) vanwege de toename van gewicht en formaat in een draaistel. Nadeel van deze lage spanning is dat er grote stromen afgenomen worden, wat weer als gevolg heeft dat het spanningsverlies fors op kan lopen. Daardoor zijn er veel voedingstations (om de 4 tot 15 kilometer) en een dubbele bovenleidingdraad nodig is om dat enigszins tegen te gaan. Als de stroomsterkte toch te hoog wordt door zware optrekkende treinen binnen dezelfde spanningssectie kan de spanning inzakken. Als de stroomsterkte boven de 4 kA (kiloAmpère) uitkomt (bij 1800 volt betekent dat een vermogen van meer dan 7200 kW), wordt de stroom in het onderstation uitgeschakeld om overbelasting te voorkomen.

In de jaren negentig van de 20e eeuw werd de (onbelaste) uitgangsspanning van de onderstations verhoogd naar 1800 volt (dat is dus precies op de maximaal toegestane spanning volgens de 1500V + 20% norm) door de vervanging van kwikdampgelijkrichters door siliciumgelijkrichters in de onderstations. Bijkomend voordeel was dat de steeds sterkere treinen op het steeds drukker wordende net beter gevoed konden worden.

Nederlandse baanvakken die niet geëlektrificeerd zijn

  • Groningen – Delfzijl
  • Groningen – Roodeschool
  • Harlingen Haven – Nieuweschans Grens
  • Leeuwarden – Stavoren
  • Zwolle – Kampen
  • Zwolle – Wierden
  • Mariënberg – Almelo
  • Enschede – Glanerbrug Grens
  • Zutphen – Hengelo
  • Apeldoorn – Zutphen
  • Zutphen – Winterswijk
  • Zevenaar – Winterswijk
  • Elst – Tiel
  • Nijmegen – Roermond
  • Landgraaf – Haanrade GrensOp deze trajecten rijden dieseltreinen. Op de kaart zijn deze lijnen met rood aangegeven.

In de stations Venlo, Emmerich en Bentheim zijn er sporen die omgeschakeld kunnen worden tussen 1500 V gelijkspanning en de Duitse 15 kV wisselspanning. De toeleidende baanvakken naar Bentheim en Emmerich zijn op Duits gebied voorzien van het 1500 Volt-systeem met dubbele rijdraad.

Eerste versie van artikel geschreven door: Hans Marijnissen

Elektrificatiekaart-1-.png (image/png)

Elektrificatiekaart-1-.png (image/png)

1500 volt | Infrasite

1500 volt

1,5 kV gelijkspanning

Nederland

De eerste Nederlandse elektrische Spoorlijn was de lijn Rotterdam Hofpleinlijn – Scheveningen / Den Haag HS van de Zuid-Hollandsche Electrische Spoorweg-Maatschappij (ZHESM), geopend in 1908. Deze lijn werd met 10.000 volt 25 Hz wisselspanning geëlektrificeerd.

In 1924-’27 werd de Hollandse/Oude Lijn (Amsterdam Centraal – Haarlem   Leiden – Den Haag HS – Delft -Schiedam- Rotterdam Centraal) geëlektrificeerd met 1500 volt gelijkspanning, met een marge van +20% en -10%. Vanaf de jaren dertig werd een groot deel van de spoorwegen in Nederland geëlektrificeerd met dit systeem. In 2003 was 73,43% van het Nederlandse spoorwegnet geëlektrificeerd (2064 van de 2811 kilometer).

Destijds heeft men gekozen voor 1500 volt gelijkspanning omdat de techniek van het gelijkrichten niet zover was gevorderd. Door het ontbreken van geschikte isolatiematerialen was het vroeger ook moeilijker om motoren met een hogere spanning dan 675 / 750 volt in te bouwen (twee motoren werden in serie geschakeld) vanwege de toename van gewicht en formaat in een draaistel. Nadeel van deze lage spanning is dat er grote stromen afgenomen worden, wat weer als gevolg heeft dat het spanningsverlies fors op kan lopen. Daardoor zijn er veel voedingstations (om de 4 tot 15 kilometer) en een dubbele bovenleidingdraad nodig is om dat enigszins tegen te gaan. Als de stroomsterkte toch te hoog wordt door zware optrekkende treinen binnen dezelfde spanningssectie kan de spanning inzakken. Als de stroomsterkte boven de 4 kA (kiloAmpère) uitkomt (bij 1800 volt betekent dat een vermogen van meer dan 7200 kW), wordt de stroom in het onderstation uitgeschakeld om overbelasting te voorkomen.

In de jaren negentig van de 20e eeuw werd de (onbelaste) uitgangsspanning van de onderstations verhoogd naar 1800 volt (dat is dus precies op de maximaal toegestane spanning volgens de 1500V + 20% norm) door de vervanging van kwikdampgelijkrichters door siliciumgelijkrichters in de onderstations. Bijkomend voordeel was dat de steeds sterkere treinen op het steeds drukker wordende net beter gevoed konden worden.

Nederlandse baanvakken die niet geëlektrificeerd zijn

  • Groningen – Delfzijl
  • Groningen – Roodeschool
  • Harlingen Haven – Nieuweschans Grens
  • Leeuwarden – Stavoren
  • Zwolle – Kampen
  • Zwolle – Wierden
  • Mariënberg – Almelo
  • Enschede – Glanerbrug Grens
  • Zutphen – Hengelo
  • Apeldoorn – Zutphen
  • Zutphen – Winterswijk
  • Zevenaar – Winterswijk
  • Elst – Tiel
  • Nijmegen – Roermond
  • Landgraaf – Haanrade GrensOp deze trajecten rijden dieseltreinen. Op de kaart zijn deze lijnen met rood aangegeven.

In de stations Venlo, Emmerich en Bentheim zijn er sporen die omgeschakeld kunnen worden tussen 1500 V gelijkspanning en de Duitse 15 kV wisselspanning. De toeleidende baanvakken naar Bentheim en Emmerich zijn op Duits gebied voorzien van het 1500 Volt-systeem met dubbele rijdraad.

Eerste versie van artikel geschreven door: Hans Marijnissen

Elektrificatiekaart-1-.png (image/png)

Elektrificatiekaart-1-.png (image/png)