Ballast verlijmen

Het ballastbed vormt de ondersteuning voor de spoorstaven en Dwarsliggers en zorgt onder andere voor de krachtsoverdracht naar de ondergrond. Deze krachten bestaan zowel uit verticale krachten (dynamische en statische aslasten) als horizontale krachten (verkantingstekorten, rem- en aanzetkrachten en spoorstaafspanningen). Tevens zorgt het ballastbed voor vering en demping van trillingen en schokken en verzekert het een snelle en gedegen afvoer van regenwater.

Functies van het ballastbed

De functies van het ballastbed zijn:

  1. overdragen en spreiden van de belastingen naar de ondergrond;
  2. voorzien in voldoende langs- en zijdelingse weerstand om de in het spoor optredende krachten te kunnen opnemen;
  3. verzekeren van voldoende drainage;
  4. elasticiteit voor demping van schokken en trillingen;
  5. eenvoudig herstel van de geometrische ligging van het spoor door stoppen en schiften;
  6. geluidsabsorptie.

Het ballastbed degradeert echter in de loop der tijd onder de voortdurende belastingen van de Treinen, onderhoudsmachines (stoppen en schiften), verwering en vervuiling. Dit uit zich o.a. in geometrische afwijkingen van het spoor, zoals zettingen. Op den duur zullen één of meerdere van bovengenoemde functies van het ballastbed niet meer voldoende vervuld kunnen worden. Dit vraagt om (extra) onderhoudsinspanningen die met toenemende aslasten en frequentie van het treinverkeer groter zullen worden, terwijl de beschikbare tijd voor het onderhoud niet toeneemt, maar eerder afneemt.

Het ballast verlijmen (al ruim 20 jaar toegepast in het buitenland) kan een aantal aspecten van het ballastbed verbeteren of de standtijd van de geometrische ligging verlengen of extra gewenste functies toevoegen (zie toepassingen). Algemeen: de behandelde ballast heeft een verstevigd korrelskelet wat zal leiden tot een langere levensduur en geometrische ligging.

Verlijmen van ballast

Het verlijmen van de ballast bestaat uit het aanbrengen van een bindmiddel (lijm) door middel van gieten of sproeien. Het vloeibare bindmiddel dat op het oppervlak wordt aangebracht omhult de korrels van de steenslag en sijpelt verder naar onderen door de zwaartekracht. De gebruikte bindmiddelen hebben een goede hechting in het adhesieve en capillaire bereik. Afhankelijk van de uithardingstijd, viscositeit en aangebrachte hoeveelheid kan men bepalen hoe diep men de ballast wil verlijmen. Tegenwoordig bestaat het bindmiddel uit twee componenten die na menging binnen een bepaalde tijd uitharden. Systemen bestaande uit één component worden vrijwel niet meer toegepast.

Het bindmiddel is over het algemeen kleurloos, maar kan ook van een kleur worden voorzien.

De holle ruimtes van het korrelskelet blijven intact waardoor het drainagevermogen niet afneemt. Volgens de leveranciers kan met een stopmachine de verlijmde ballast weer losgetrild worden. Het toegepaste bindmiddel in de aanwezige ballast kan bij vernieuwing probleemloos afgevoerd worden zonder milieuproblemen. De gewenste elasticiteit van het spoor blijft min of meer gehandhaafd.

Het verwerken geschiedt met de hand in combinatie met algemeen gangbare machines en materieel. Er hoeft geen specifieke machine gebouwd of ontwikkeld te worden, hoewel er één leverancier is die hiervoor speciaal een "Heizspühanlage" heeft laten bouwen.

De behandelde ballast heeft een verstevigd korrelskelet wat zal leiden tot een langere levensduur en geometrische ligging.

Er zijn per leverancier verschillende typen bindmiddel beschikbaar afhankelijk van de gewenste toepassing.

Eisen aan verlijmen

In het algemeen gelden voor het ballast verlijmen de volgende eisen:

  1. De temperatuur moet liggen tussen de -10°C tot +30°C, bij sommigen boven de +5°C
  2. De ballast moet droog zijn en droge weersomstandigheden moeten tijdens de uitvoering aanwezig zijn
  3. Een voldoende ruime buitendienststelling moet beschikbaar zijn

Toepassingen van verlijmen van de ballast

Voor de spoorwegbouw kent het verlijmen van de ballast de volgende toepassingen:

Het voorkomen van (te grote) zettingen

De toepassing van het verlijmen is er hier op gericht om de liggingstabiliteit van het ballastbed te verbeteren. Verlijmen gebeurt tot een diepte van 20 tot 40 cm vanaf het oppervlak van de ballast, maar minimaal tot de onderzijde van de dwarsligger. De elasticiteit van het spoor en de andere functies blijven behouden.

Speciale toepassingen zijn in dit opzicht het verlijmen van de ES-lassen, compensatielassen en compensatie-inrichtingen. Hierbij wordt lokaal binnen het probleemgebied verlijmd. Ook wissels, vooral de bewegende delen (tongbeweging en beweegbaar puntstuk) zouden hier onder kunnen vallen, of complete wissels die onderhevig zijn aan veel zettingen.

Een andere specifieke toepassing is het stabiliseren van één spoor, terwijl het andere spoor wordt uitgegraven. Door de rand van het ballastbed te verlijmen blijft deze wand gewoon stabiel en kan verticaal worden afgegraven. Er is dan minder ruimte nodig dan wel geen stutten of bekisting voor het naastgelegen spoor. Het treinverkeer op het naastgelegen spoor kan gewoon doorgang vinden.

Verhogen van de zijdelingse weerstand

Hiertoe dient men slechts een strook van 30 tot 50 cm breed aan weerszijden van het spoor te verlijmen. De zijdelingse weerstand neemt met een factor 10 toe. Voor recidive spoorspattingen kan dit een oplossing zijn. Wel dient er aandacht te worden besteed dat het probleem niet verplaatst wordt.

Verkrijgen van een stabiele overgang aarden baan-kunstwerk

Hier vindt veel beweging plaats omdat het moeilijk is om tegen het kunstwerk aan machinaal te stoppen. De eerste 4 tot 10 dwarsliggers krijgen op den duur bewegingsruimte en liggen niet vast. Dit vergt extra onderhoudsinspanningen terwijl het probleem steeds weer terug komt. Door het ballastbed de eerste 15 meter te verlijmen ontstaat een betere overgang en worden zettingen voorkomen. Een vloeiende overgang kan verkregen worden door bij het kunstwerk volledig te verlijmen en richting baan steeds minder diep (wigvorm). Uiteraard dient voor de verlijming eerst de ideale situatie hersteld te worden middels schiften, lichten en stoppen.

Stabiliseren van overwegen

Overwegen worden ook als een vast punt gezien net als kunstwerken en hebben dezelfde nadelen. Daarbij komen naast de treinbelasting de bijkomende dwarskrachten die worden uitgeoefend door het wegverkeer. Door het ballastbed de eerste 15 meter te verlijmen ontstaat een betere overgang en worden zettingen voorkomen. Een vloeiende overgang kan verkregen worden door bij het kunstwerk volledig te verlijmen en richting baan steeds minder diep (wigvorm). Uiteraard dient voor de verlijming eerst de ideale situatie hersteld te worden middels schiften, lichten en stoppen.

Overwegen op betonnen dwarsliggers kunnen volledig verlijmd worden ter plaatse van het wegverkeer.

Het voorkomen van "Schotterflug"

Hierbij wordt alleen de bovenste laag van de ballast verlijmd, zeg maar de eerste 2 stenen. Dit wordt toegepast bij hoge snelheidslijnen o.a. in tunnels. Korrels kunnen uit het ballastbed worden meegezogen en kunnen voor veel schade zorgen. Door het verlijmen kan dit niet plaatsvinden.

Verlijmen oppervlak voor reinigingsdoeleinden

Door de bovenste laag van de ballast te verlijmen, is deze na vervuiling goed schoon te krijgen. Deze toepassing vindt voornamelijk plaats op stations. De aannemers kunnen nu met grote stofzuigers de ballast reinigen, zonder dat er korrels worden meegezogen.

Goed beloopbaar oppervlak creëren

Een goed beloopbaar oppervlak kan op 2 manieren vervaardigd worden. De eerste is om een mix van split te mengen met de lijm en deze aan te brengen op de bestaande ballast, en dan te egaliseren. De verlijmde split kan netjes worden afgewerkt en zal door de verlijming niet in de onderliggende ballast wegzakken.

De tweede methode is om de ballast zelf oppervlakkig te verlijmen en deze van te voren zo vlak mogelijk af te werken. Dit werkt het beste bij een kleinere gradatie (22/40).

Toepassing in Nederland

Bij Prorail wordt het verlijmen van ballast nauwelijks toegepast. Voor de Velsertunnel (2008) wordt bekeken of met het verlijmen een goed beloopbaar oppervlak gemaakt kan worden zodat bij een stilstand van de trein in de tunnel de passagiers makkelijk en snel de tunnel kunnen verlaten. Daarnaast is de overgangszone Rheda spoor naar ballastspoor van de HSL-Zuid van Rotterdam naar Antwerpen, ter hoogte van Galder – Zuid in de maand september 2006 met verlijmde ballast uitgevoerd.

Er is al interesse bij de PCA en Regio die mogelijkheden zien voor het stabiliseren van het ballastbed bij wissels om zo het aantal storingen terug te brengen. Prorail IM Railsystemen vakgroep baan zal bij deze projecten betrokken zijn en in adequate regelgeving voorzien.

Ballast verlijmen | Infrasite

Ballast verlijmen

Het ballastbed vormt de ondersteuning voor de spoorstaven en Dwarsliggers en zorgt onder andere voor de krachtsoverdracht naar de ondergrond. Deze krachten bestaan zowel uit verticale krachten (dynamische en statische aslasten) als horizontale krachten (verkantingstekorten, rem- en aanzetkrachten en spoorstaafspanningen). Tevens zorgt het ballastbed voor vering en demping van trillingen en schokken en verzekert het een snelle en gedegen afvoer van regenwater.

Functies van het ballastbed

De functies van het ballastbed zijn:

  1. overdragen en spreiden van de belastingen naar de ondergrond;
  2. voorzien in voldoende langs- en zijdelingse weerstand om de in het spoor optredende krachten te kunnen opnemen;
  3. verzekeren van voldoende drainage;
  4. elasticiteit voor demping van schokken en trillingen;
  5. eenvoudig herstel van de geometrische ligging van het spoor door stoppen en schiften;
  6. geluidsabsorptie.

Het ballastbed degradeert echter in de loop der tijd onder de voortdurende belastingen van de Treinen, onderhoudsmachines (stoppen en schiften), verwering en vervuiling. Dit uit zich o.a. in geometrische afwijkingen van het spoor, zoals zettingen. Op den duur zullen één of meerdere van bovengenoemde functies van het ballastbed niet meer voldoende vervuld kunnen worden. Dit vraagt om (extra) onderhoudsinspanningen die met toenemende aslasten en frequentie van het treinverkeer groter zullen worden, terwijl de beschikbare tijd voor het onderhoud niet toeneemt, maar eerder afneemt.

Het ballast verlijmen (al ruim 20 jaar toegepast in het buitenland) kan een aantal aspecten van het ballastbed verbeteren of de standtijd van de geometrische ligging verlengen of extra gewenste functies toevoegen (zie toepassingen). Algemeen: de behandelde ballast heeft een verstevigd korrelskelet wat zal leiden tot een langere levensduur en geometrische ligging.

Verlijmen van ballast

Het verlijmen van de ballast bestaat uit het aanbrengen van een bindmiddel (lijm) door middel van gieten of sproeien. Het vloeibare bindmiddel dat op het oppervlak wordt aangebracht omhult de korrels van de steenslag en sijpelt verder naar onderen door de zwaartekracht. De gebruikte bindmiddelen hebben een goede hechting in het adhesieve en capillaire bereik. Afhankelijk van de uithardingstijd, viscositeit en aangebrachte hoeveelheid kan men bepalen hoe diep men de ballast wil verlijmen. Tegenwoordig bestaat het bindmiddel uit twee componenten die na menging binnen een bepaalde tijd uitharden. Systemen bestaande uit één component worden vrijwel niet meer toegepast.

Het bindmiddel is over het algemeen kleurloos, maar kan ook van een kleur worden voorzien.

De holle ruimtes van het korrelskelet blijven intact waardoor het drainagevermogen niet afneemt. Volgens de leveranciers kan met een stopmachine de verlijmde ballast weer losgetrild worden. Het toegepaste bindmiddel in de aanwezige ballast kan bij vernieuwing probleemloos afgevoerd worden zonder milieuproblemen. De gewenste elasticiteit van het spoor blijft min of meer gehandhaafd.

Het verwerken geschiedt met de hand in combinatie met algemeen gangbare machines en materieel. Er hoeft geen specifieke machine gebouwd of ontwikkeld te worden, hoewel er één leverancier is die hiervoor speciaal een "Heizspühanlage" heeft laten bouwen.

De behandelde ballast heeft een verstevigd korrelskelet wat zal leiden tot een langere levensduur en geometrische ligging.

Er zijn per leverancier verschillende typen bindmiddel beschikbaar afhankelijk van de gewenste toepassing.

Eisen aan verlijmen

In het algemeen gelden voor het ballast verlijmen de volgende eisen:

  1. De temperatuur moet liggen tussen de -10°C tot +30°C, bij sommigen boven de +5°C
  2. De ballast moet droog zijn en droge weersomstandigheden moeten tijdens de uitvoering aanwezig zijn
  3. Een voldoende ruime buitendienststelling moet beschikbaar zijn

Toepassingen van verlijmen van de ballast

Voor de spoorwegbouw kent het verlijmen van de ballast de volgende toepassingen:

Het voorkomen van (te grote) zettingen

De toepassing van het verlijmen is er hier op gericht om de liggingstabiliteit van het ballastbed te verbeteren. Verlijmen gebeurt tot een diepte van 20 tot 40 cm vanaf het oppervlak van de ballast, maar minimaal tot de onderzijde van de dwarsligger. De elasticiteit van het spoor en de andere functies blijven behouden.

Speciale toepassingen zijn in dit opzicht het verlijmen van de ES-lassen, compensatielassen en compensatie-inrichtingen. Hierbij wordt lokaal binnen het probleemgebied verlijmd. Ook wissels, vooral de bewegende delen (tongbeweging en beweegbaar puntstuk) zouden hier onder kunnen vallen, of complete wissels die onderhevig zijn aan veel zettingen.

Een andere specifieke toepassing is het stabiliseren van één spoor, terwijl het andere spoor wordt uitgegraven. Door de rand van het ballastbed te verlijmen blijft deze wand gewoon stabiel en kan verticaal worden afgegraven. Er is dan minder ruimte nodig dan wel geen stutten of bekisting voor het naastgelegen spoor. Het treinverkeer op het naastgelegen spoor kan gewoon doorgang vinden.

Verhogen van de zijdelingse weerstand

Hiertoe dient men slechts een strook van 30 tot 50 cm breed aan weerszijden van het spoor te verlijmen. De zijdelingse weerstand neemt met een factor 10 toe. Voor recidive spoorspattingen kan dit een oplossing zijn. Wel dient er aandacht te worden besteed dat het probleem niet verplaatst wordt.

Verkrijgen van een stabiele overgang aarden baan-kunstwerk

Hier vindt veel beweging plaats omdat het moeilijk is om tegen het kunstwerk aan machinaal te stoppen. De eerste 4 tot 10 dwarsliggers krijgen op den duur bewegingsruimte en liggen niet vast. Dit vergt extra onderhoudsinspanningen terwijl het probleem steeds weer terug komt. Door het ballastbed de eerste 15 meter te verlijmen ontstaat een betere overgang en worden zettingen voorkomen. Een vloeiende overgang kan verkregen worden door bij het kunstwerk volledig te verlijmen en richting baan steeds minder diep (wigvorm). Uiteraard dient voor de verlijming eerst de ideale situatie hersteld te worden middels schiften, lichten en stoppen.

Stabiliseren van overwegen

Overwegen worden ook als een vast punt gezien net als kunstwerken en hebben dezelfde nadelen. Daarbij komen naast de treinbelasting de bijkomende dwarskrachten die worden uitgeoefend door het wegverkeer. Door het ballastbed de eerste 15 meter te verlijmen ontstaat een betere overgang en worden zettingen voorkomen. Een vloeiende overgang kan verkregen worden door bij het kunstwerk volledig te verlijmen en richting baan steeds minder diep (wigvorm). Uiteraard dient voor de verlijming eerst de ideale situatie hersteld te worden middels schiften, lichten en stoppen.

Overwegen op betonnen dwarsliggers kunnen volledig verlijmd worden ter plaatse van het wegverkeer.

Het voorkomen van "Schotterflug"

Hierbij wordt alleen de bovenste laag van de ballast verlijmd, zeg maar de eerste 2 stenen. Dit wordt toegepast bij hoge snelheidslijnen o.a. in tunnels. Korrels kunnen uit het ballastbed worden meegezogen en kunnen voor veel schade zorgen. Door het verlijmen kan dit niet plaatsvinden.

Verlijmen oppervlak voor reinigingsdoeleinden

Door de bovenste laag van de ballast te verlijmen, is deze na vervuiling goed schoon te krijgen. Deze toepassing vindt voornamelijk plaats op stations. De aannemers kunnen nu met grote stofzuigers de ballast reinigen, zonder dat er korrels worden meegezogen.

Goed beloopbaar oppervlak creëren

Een goed beloopbaar oppervlak kan op 2 manieren vervaardigd worden. De eerste is om een mix van split te mengen met de lijm en deze aan te brengen op de bestaande ballast, en dan te egaliseren. De verlijmde split kan netjes worden afgewerkt en zal door de verlijming niet in de onderliggende ballast wegzakken.

De tweede methode is om de ballast zelf oppervlakkig te verlijmen en deze van te voren zo vlak mogelijk af te werken. Dit werkt het beste bij een kleinere gradatie (22/40).

Toepassing in Nederland

Bij Prorail wordt het verlijmen van ballast nauwelijks toegepast. Voor de Velsertunnel (2008) wordt bekeken of met het verlijmen een goed beloopbaar oppervlak gemaakt kan worden zodat bij een stilstand van de trein in de tunnel de passagiers makkelijk en snel de tunnel kunnen verlaten. Daarnaast is de overgangszone Rheda spoor naar ballastspoor van de HSL-Zuid van Rotterdam naar Antwerpen, ter hoogte van Galder – Zuid in de maand september 2006 met verlijmde ballast uitgevoerd.

Er is al interesse bij de PCA en Regio die mogelijkheden zien voor het stabiliseren van het ballastbed bij wissels om zo het aantal storingen terug te brengen. Prorail IM Railsystemen vakgroep baan zal bij deze projecten betrokken zijn en in adequate regelgeving voorzien.