Kees Geldof is wethouder openbare ruimte in Utrecht. Hij opent de Dag van de Openbare Ruimte 2016, die voor het eerst in Utrecht wordt gehouden.

1. Utrecht heeft met Leidsche Rijn, als zeer groot nieuwbouwproject, grote en verschillende uitdagingen op het gebied van Openbare Ruimte. Zowel bestuurlijk als projectmatig. Welke keuzes maakt de gemeente Utrecht hiermee in het inrichten van de openbare ruimte?

Bij aanvang bestond Leidsche Rijn uit de dorpskernen Vleuten en De Meern omringd door landelijk gebied met fruitbomen en kassen. Tot 2025 worden hier 31.000 woningen gebouwd voor ongeveer 100.000 mensen. Inmiddels zijn bijna 22.000 woningen gebouwd. Om te zorgen dat mensen hier prettig kunnen wonen en verblijven, zijn voorzieningen nodig in de wijk, ook in de openbare ruimte. Er is bijvoorbeeld gekozen om direct bij de aanleg van Leidsche Rijn parken aan te leggen om de aantrekkelijkheid van de wijk te vergroten, waaronder het Máximapark. Dit bijzondere park, ontworpen door gerenommeerd architect Adriaan Geuze, heeft meerdere hoogtepunten waaronder Het Lint. Het Lint is een brede strook rond het hele Máximapark, van bijna 10 km lang en gemiddeld 6 meter breed. Het Lint voert hardlopers, skaters en fietsers langs alle mooie plekjes van het park zoals de Haarrijnseplas, De Buitenhof, Vikingrijn en archeologische locaties. Een andere bijzondere plek in Leidsche Rijn is Leidsche Rijn Centrum. Ook hier wordt flink geïnvesteerd. De inrichting van de openbare ruimte heeft een hoog kwaliteitsniveau. De komende jaren wordt dit een plek waar bewoners kunnen wonen, verblijven en waar cultuur op en rond het Berlijnplein mensen samen brengt.

2. Hoe maakt uw gemeente de Openbare Ruimte (contracten) klimaatbestendig?

Aanpak van klimaatverandering is een van de grote uitdagingen in ons streven om in Utrecht gezond te wonen, werken en ontspannen. Net zoals andere steden benut Utrecht de openbare ruimte om in te spelen op (de gevolgen van) klimaatveranderingen, zoals hittestress en hevige regenval. Naast het vergroenen van de stad, bergen we waar mogelijk overtollig regenwater in de openbare ruimte en creëren daarmee tevens een plek voor recreatie en natuurontwikkeling. In Leidsche Rijn is een uniek systeem van wadi’s aangelegd. Dit zijn brede greppels waarin bij hevige regenval een overschot aan regenwater tijdelijk wordt opgeslagen. In de hele stad wordt waar mogelijk waterpasserende verharding toegepast. Door verharding waar het kan te vervangen door groen kan regenwater beter wegvloeien en gaan we hittestress tegen. Hierbij vragen we ook aan bewoners om ons te helpen onze stad klimaatbestendiger te maken, bijvoorbeeld door tuinen te vergroenen.

3. Hoe belangrijk is ecologie voor uw gemeente? Kunt u dit uitleggen?

Samen met de stad werkt Utrecht aan het bevorderen van gezond stedelijk leven. Bij de inrichting van de openbare ruimte bieden we ruimte voor beleving, sport en recreatie, ontmoeting, maar ook voor de bevordering van biodiversiteit, luchtzuivering, geluiddemping, waterzuivering, verkoeling en waterberging.  Groen en water spelen hierbij een belangrijke rol. Daarbij maken planten en dieren de stad levendig en aangenaam. We investeren daarom in het groen in en om de stad, leggen parken aan en brengen daartussen verbindingen aan in de vorm van groene linten, die stad en buitengebieden met elkaar verbinden. Daarnaast verhogen we de kwaliteit van het groen in onze stad. Zo passen we in het onderhoud van ons groen een duurzaam maaibeleid toe. Op sommige plekken zetten we zelfs schapen in om te grazen en voeren we van kwetsbare natuurlocaties in de parken het met de hand gemaaide gras met paard en wagen af. Het lijken technieken waarmee we terug in de tijd stappen, maar eigenlijk zetten we hiermee een stap vooruit naar een gezonde toekomst voor ons Utrechts groen. Want het levert een toename van bloemrijkdom, wat positieve invloed heeft op de diversiteit aan fauna in onze stad. Ook vragen we onze bewoners een handje te helpen door de biodiversiteit in de tuinen te vergroten. Een goed voorbeeld is het wilde bijenproject waarmee we bewoners bewust willen maken van kruiden die ze in hun tuin kunnen zaaien die ook in de natuur in en rond de stad voorkomen.  Met deze bloemen in hun tuin helpen ze de natuur een handje. Met diervriendelijk bouwen dragen we ook in de versteende omgeving bij aan het behoud van natuur. Denk hierbij aan het inmetselen van nestkasten voor de gierzwaluw in gebouwen of het vrijlaten van ruimtes in de spouwmuur voor vleermuizen.

4. Op het gebied van Openbare Verlichting zijn er veel nieuwe mogelijkheden zoals ledverlichting, beheersystemen en smart city ontwikkelingen. Hoe gaat Utrecht daarmee om?

Vorig jaar is Utrecht uitgekozen als slimste binnenstad van Nederland. De groei van Utrecht betekent dat we in het centrum slim om moeten gaan met de ruimte, de fysieke mogelijkheden en beperkingen. Niet alleen voor het centrum, maar voor de gehele stad volgen we de laatste ontwikkelingen op het gebied van nieuwe technologieën. Als het gaat om openbare verlichting is Utrecht koploper in het sms-gestuurd schakelsysteem van verlichting. De verlichting wordt niet statisch aan- en uitgeschakeld, maar schakelt aan en uit afhankelijk van het lichtniveau buiten. In de gehele stad wordt conventionele straatverlichting geleidelijk vervangen door LED verlichting. In nieuwbouwwijken wordt alleen nog LED verlichting toegepast. Daarnaast wordt op het vlak van verkeersregelinstallaties dynamisch verkeersmanagement steeds belangrijker om verkeersstromen in goede banen te leiden. Hiervoor is veel data-inwinning nodig. Utrecht legt een glasvezelnetwerk naar verkeerslichten aan om deze data-uitwisseling mogelijk te maken. Het inrichten van een ‘slimme stad’ betekent het samenbrengen van bewoners, bedrijven, kennisinstellingen en andere partijen om samen te werken aan uitdagingen en innovaties voor het functioneren van de stad.

5. Burgerparticipatie wordt steeds belangrijker. U zei ‘We maken Utrecht samen met de bewoners.’ Hoe gaat dat in een nieuwbouwwijk als Leidsche Rijn, waar vaak nog geen langlopende bewonersstructuren zijn?

Binnenkort is het 20 jaar geleden dat de eerste mensen in Leidsche Rijn kwamen wonen, dus er zijn inmiddels al wel bewonersstructuren ontstaan, actieve bewoners die zich graag inzetten voor hun wijk of stadsdeel. Daarnaast is er de wijkraad, waarin bewoners plaatsnemen die gevraagd en ongevraagd het college adviseert over allerlei zaken in de wijk. De aanpak en mate van participatie verschilt per project. Aan de ene kant als gevolg van bewonersinitiatief, aan de andere kant omdat de gemeente actief bewoners uitnodigt en betrekt bij projecten, van groot tot klein. Bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van een hele nieuwe wijk als Leeuwesteyn aan het Amsterdam-Rijnkanaal is veel met toekomstige bewoners gesproken. Hun ideeën zijn verwerkt in het Stedenbouwkundig Plan. Ook bij de inrichting van groen en speelplekken hebben bewoners een belangrijke stem. En er zijn ook voorbeelden van bewonersinitiatieven die tot hele mooie resultaten leiden. Zo is bijvoorbeeld het initiatief om de bekende tuinontwerper Piet Oudolf de Vlinderhof in het Maximapark te laten ontwerpen door de tomeloze inzet van bewoners tot stand gekomen. Het hele Máximapark wordt nu beheerd door een organisatie die voor een groot deel uit bewoners bestaat. En daar zijn we best een beetje trots op.