Ambacht en vakmanschap voor het buigen van spoor

De werkplaats van GVB, openbaarvervoerbedrijf Amsterdam beschikt over 2 opmerkelijke machines om spoorstaven mee te buigen. Henny Koetsier, medewerker van GVB en al ruim 36 jaar werkzaam vertelt: “ Al het spoor waar een tram op rijdt, wordt hier gemaakt. Per jaar wordt er zo’n 3-10 kilometer spoor gemaakt. Bij GVB is men in staat een spoorstaaf te buigen met prachtige bochten zodat de meest complexe wissels en overgangen gemaakt kunnen worden”.

infrasite_insert_image_1

Foto: Pilz Nederland

Dat de werkzaamheden gepaard gaan met echt ambachtelijk werk blijkt wel uit het feit dat het ontzettend lastig is bekwame medewerkers te vinden. Officieel zijn er voor deze afdeling nu 11 mensen actief werkzaam. Maar een probleem, zoals bij bijna alle technisch bedrijven, is het vinden van bekwaam personeel. Het is zeer specialistisch en nauwkeurig werk, GVB heeft diverse opleidingstrajecten met scholen opgezet maar het opleiden van constructie medewerkers doet men nu intern en kost minimaal 3-5 jaar.

Buigbank knikt spoorstaven met een belasting van 20 ton!

Er staat een conventionele knikbank machine die computer gestuurd is. Hiervan zijn er slechts 2 in Europa waarvan 1x in Amsterdam en 1x in Zwitserland. Hij knikt spoorstaven om met een enorme kracht van 20 ton en kan zelfs treinrails aan. De maximale belasting is maar liefst 300 ton!

Daarnaast beschikt de GVB over een knikbank die de stukken rail van minder dan 3 meter kan buigen. Deze hydraulische pers is al ruim 38 jaar oud met een (verouderde) techniek van 38 jaar. Hier wordt spoor geknikt voor kruisingen en 4-vaks. De belasting is maximaal 200 ton. Echter er was behoefte aan een nog zwaardere belasting (ivm dikte van rails). Door middel van een powerpack kon men meer druk uitoefenen om de spoorstaven te buigen maar hierdoor ontstonden gevaarlijke situaties.

Veilig werken met spoor

Dit was de aanleiding voor GVB om een professionele partner in veiligheid te zoeken. Via hun netwerk kwamen zij in contact met Pilz. Pilz in Vianen biedt complete standaard- en veilige automatiseringsoplossingen. De machine voldeed niet aan alle actuele eisen en normen en aan de laatste stand der techniek. Pilz’s sales engineer Rolf Kingma heeft in eerste instantie intern met diverse medewerkers gesproken waaronder de Arbodienst voor arbo gerelateerde zaken en zij waren het er al snel over eens dat naar een goede technische en veilige oplossing moest worden gezocht.

De safety consultant van Pilz (Jeroen Hoefnagels) heeft vervolgens een risicobeoordeling op basis van de Arbeidsmiddelenrichtlijn op de machine uitgevoerd. De audit heeft bestaan uit een grondige analyse van de werking, de bediening en onderhoud van de machine. Verder zijn de elektrische en hydraulische schema’s beoordeeld die van belang zijn voor de veiligheid van de machine. Op basis van de 14 punts risicograaf is de beoordeling uitgevoerd. Met deze beoordeling zijn de grootste gevaren in kaart gebracht. Vervolgens is er een werkbaar veiligheidsconcept geschreven. Hierin heeft Pilz gekeken naar de lay out van de installatie, functionele beschrijving van de veiligheidscircuits, lijst met de dimensionering (hoogte, veiligheidsafstand e.d) en daarmee een lijst opgesteld met besturingstechnische veiligheidsvoorzieningen. Het concept richtte zich op de machine en interactie van bediener en machine.

De besturing functioneerde wel goed maar was niet veilig. Men kan hierop dus niet vertrouwen, de faalkans van de gebruikte relais was simpelweg te groot. Ook de procedures waren voor verbetering vatbaar. Er was sprake van gebrekkige veiligheid. De mechanische delen werken nog naar behoren maar de besturingstechnische en aandrijftechniek zijn achterhaald. Er zijn aanbevelingen gedaan op gebied van afschermingen, lichtschermen, eindstandopnemers en een betrouwbaar veiligheidssysteem dat volledig aan de huidige regelgeving voldoet. Alles om met de machine veilig te kunnen werken en persoonlijke ongelukken te voorkomen

Nieuwe machine of de pers ombouwen?

De machine staat momenteel stil. De productie van de staven is verhuisd naar de andere pers. Men heeft voor het klein materiaal een tijdelijke oplossing gevonden zodat men het spoor toch kan buigen. Het is nu zaak om het plan van aanpak zo snel mogelijk uit te voeren. De vraag die GVB zich hier stelt is dan ook gaan we een nieuwe machine kopen van bijna anderhalve ton of gaan we deze bestaande specialistische pers ombouwen. Dit laatste kan absoluut vele voordelen hebben zoals prijs, productiviteit, reducering van stilstandtijden, realisering van snelle ombouw zonder lange uitvaltijden etc.

Deze machines bevallen wel zo goed dat GVB er niet alleen rails voor Amsterdam mee maakt maar ook vraag krijgt vanuit Den Haag, Groningen en Utrecht. En dat is maar goed ook. In Amsterdam investeert men niet in nieuwe rails maar repareert men. Om een indicatie te geven een kruising van een spoor kan al gauw een miljoen euro bedragen. De concurrenten van GVB zitten over de grenzen onder andere in (Oost)Duitsland en Luxemburg. Daar staan enorme machines die wel 30 tot 40 meter spoor in een keer maken.

Henny Koetsier merkt op dat veel bedrijven zeker niet de juiste kennis hebben op gebied van veiligheid, en dat is jammer. Die willen met korte halen, snel thuis zijn. Pilz heeft als specialist van veiligheid, op een kwalitatief professionele wijze deze klant optimaal en op maat geadviseerd over de automatiseringsoplossingen.