Het doorberekenen van milieukosten aan degenen die ze veroorzaken, het principe ‘de vervuiler betaalt’, is één van de manieren om milieuproblemen aan te pakken en het transport duurzamer te maken. Op dit moment worden de externe kosten van transport, de kosten die in het verkeer worden veroorzaakt door geluidsoverlast, luchtvervuiling, ongevallen, filevorming en klimaatverandering, nog niet doorberekend. Hierdoor worden bijvoorbeeld toltarieven alleen op infrastructuurkosten gebaseerd.

In opdracht van de Europese Commissie heeft CE Delft onderzocht of en hoe deze externe kosten wel kunnen worden geïnternaliseerd. De resultaten van deze studie, getiteld IMPACT, zijn onlangs openbaar gemaakt. Uit de studie blijkt dat het wegverkeer verantwoordelijk is voor verreweg het grootste deel van de externe kosten en toont aan dat het verstandig is om de externe kosten van verkeer door te berekenen aan gebruikers. Dit kan grote maatschappelijke baten hebben, zoals bijvoorbeeld efficiënter gebruik van voertuigen, vermindering van emissies en met name reductie van files. Daarnaast laat IMPACT zien hoe de externe kosten van verkeer kunnen worden berekend, hoe ze kunnen worden vertaald in prijsbeleid binnen lidstaten en wat de mogelijke effecten van dat beleid zouden kunnen zijn. Ook worden concrete instrumenten en initiatieven op EU-niveau genoemd die zouden kunnen worden ingezet om de internalisatie mogelijk te maken en te faciliteren.

De belangrijkste aanbeveling van de studie is de aanpassing van de huidige Eurovignet Richtlijn voor vrachtverkeer. Uit de studie blijkt namelijk dat deze richtlijn het voornaamste obstakel vormt voor het doorberekenen van de externe kosten voor transport. De huidige Eurovignetrichtlijn verplicht lidstaten niet tot enige vorm van heffing voor het wegtransport, maar stelt slechts de spelregels vast waaraan lidstaten moeten voldoen wanneer ze dergelijke heffingen willen introduceren. De keuze voor de introductie van het type heffing ligt geheel bij de lidstaten. In tegenstelling tot het wegtransport, is het heffen van infrastructuurkosten voor het spoor verplicht. Echter voor de externe kosten geldt weer als restrictie dat dit dan ook in concurrerende vervoerswijzen moet plaatsvinden. Aangezien het doorberekenen van de externe kosten voor het wegtransport vooralsnog niet mogelijkheid is verhindert dit ook de doorberekening van de externe kosten in het spoorvervoer.

De Europese Commissie lijkt hieraan een einde te willen maken en presenteerde onlangs een wetsvoorstel waarin de aanbeveling voor aanpassing van de Eurovignet Richtlijn is overgenomen. Dit voorstel is grotendeels gebaseerd op de conclusies en aanbevelingen van de studie IMPACT. Hierdoor wordt het op termijn mogelijk om de toepassing van het principe ‘de vervuiler betaalt’ ook in het wegtransport toe te passen en kunnen lidstaten, indien ze dat willen, de vervoerders een groot deel van de externe kosten doorbereken.

CE Delft voerde de studie uit in samenwerking met buitenlandse partners. De volledige rapporten van IMPACT kunnen worden gedownload op www.ce.nl De commissievoorstellen zijn te vinden via: http://ec.europa.eu/transport/greening/index_en.htm